Elektrolytisch schoonmaken: Laat het glanzen!

Een juweel in de noordelijke Alpen

De Abdij van Saint-Maurice, gelegen te midden van de prachtige Zwitserse Alpen, hoedt een belangrijke relikwie als schat van de katholieke kerk. Het betreft hier een verzameling van enorme relevantie uit de vroege middeleeuwen. Sommige stukken zijn wel 1500 jaar oud. De collectie omvat verscheidene relikwieën van verschillende grootte en verscheidene waardevolle artikelen zoals schrijnen, kisten, bekers en kruizen. Door de uitzonderlijke kwaliteit gaat het hier om een van de belangrijkste religieuze schatten in de noordelijke Alpen.

In 2021 werd een project ter conservering van een van de belangrijkste stukken uit de verzameling afgerond, te weten: de grote tombe van Saint Maurice die uit de 13e eeuw stamt. De conversering werd met uitgevoerd door middel van elektrolytische reiniging waarbij de meest recente restauratietechnieken werden toegepast. Nu glanst de met zilver en goud geplateerde relikwie met alle edelstenen en afbeeldingen weer in zijn vroegere glorie.

Elektrolytisch reinigen – een lastig proces

Na verloop van tijd zal zilver dof worden – het metaal wordt donker, verliest zijn glans en krijgt een mat uiterlijk. Dit wordt veroorzaakt door chemische reacties, waarbij chloor en zwavel het zilver donker kleuren. Zilveren voorwerpen van weinig waarde kunt worden opgepoetst door de doffe laag met behulp een schuurmiddel fysiek weg te nemen. Deze methode is relatief snel en gemakkelijk uitvoerbaar, maar ongeschikt voor waardevolle voorwerpen omdat telkens wat materiaal van het oppervlak wordt weggenomen.

Voor het verwijderen van dofheid is elektrolyse een modernere methode. Hierbij worden de voorwerpen ondergedompeld in een elektrolyt en worden de chemische reacties die de aanslag hebben veroorzaakt, omgekeerd met behulp van een elektrische reductie. Deze methode is voordelig omdat er geen materiaal van het werkstuk wordt verwijderd. De conventionele elektrolyse is echter alleen geschikt voor waterbestendige voorwerpen. Voor oude kunstvoorwerpen is dit een probleem omdat zij vaak van hout zijn gemaakt of andere materialen bevatten die niet nat mogen worden.

Deze techniek kan ook worden toegepast om loodcorrosie te stabiliseren. Bovendien worden experimenten overwogen om de chloren in archeologische artefacten, gemaakt van een koperlegering, te stabiliseren. Dit betreft een niet-stabiele corrosie die zeldzame vondsten bedreigt.

Elektrolytisch reinigen verlangt een instelbaar capaciteit en een betrouwbare werking

Op de elektrolytische borstel zijn twee KNF SIMDOS® 10 doseerpompen aangesloten die de vloeistof verplaatsen. Een pomp voert de vloeistof toe naar het werkstuk zodat die vloeistof met het metaal kan reageren. De tweede pomp voert daarna die vloeistof weer af. Daarna wordt de vloeistof gefilterd en weer terug in het circuit gebracht. Tijdens het ontwikkelingsproces van Pleco evalueerden wetenschappers de verschillende pompopties. Door met de KNF pomp te experimenteren werd duidelijk dat het hier om de meest superieure optie ging. Het besluit om met KNF pompen te werken werd al binnen een halve dag genomen.

De eisen voor de pompapplicatie waren streng en uitsluitend de techniek van KNF bleek volledig tevredenstellend te zijn. Om het proces probleemloos te laten verlopen, moeten de pompen een capaciteit hebben dat nauwkeurig kan worden ingesteld tussen 1 en 100 ml/min. Bovendien moet de afzuigpomp ook luchtbellen kunnen aanzuigen zonder dat er vloeistof terugstroomt. Dit is belangrijk omdat een terugstroming van de gebruikte vloeistof onzuiverheden zou veroorzaken op de oppervlakken van de waardevolle artefacten. Ontwikkeld voor de meest veeleisende laboratoriumtoepassingen is het geen wonder dat de KNF SIMDOS® 10 doseerpompen ook voldoen aan de eisen van de modernste conserveringstechniek.

Fotoverantwoording voor de foto op de kopregel: © Jean-Yves Glassey & Michel Martinez - Trésor de l'Abbaye de Saint-Maurice